KWK „Anna” w Pszowie
Jerzy Grycman
Dane podstawowe
-
Nazwa:
- : kopalnia „Anna”, zgłoszenie przez aptekarza z Rybnika F.F.A. Fritze;
- : „Skonsolidowana Kopalnia Anna” (z nadań „Anna” i „Albin”);
- : połączenie kopalń „Anna” i „Rydułtowy”, utworzenie kopalni „Rydułtowy‑Anna”;
- lokalizacja: Pszów;
- data rozpoczęcia budowy kopalni: rok ;
- data zakończenia wydobycia: ;
- data rozpoczęcia likwidacji: rok , planowany termin zakończenia likwidacji: rok ;
- wydobycie maksymalne: 2 874 378 ton/rok ().
Opis kopalni
Dnia roku Ferdynand Friedrich August Fritze, aptekarz rybnicki, wystąpił ze zgłoszeniem kopalni z polem podstawowym o wielkości tysiąc dwieście miar pod nazwą „Anna”. Akt nadania otrzymano roku. Rozpoczęto udostępnianie złoża głębionym szybem „Fund”, a następnie głębiono szyb „Ryszard” o początkowej głębokości 40 m, w którym natrafiono na głębokości 8 m na pokład „Ober” o grubości 1 m, a na głębokości 31 m na pokład „Nieder” o grubości 1,5 m. W roku zainstalowano parową maszynę odwadniającą — stąd pochodzi nazwa tamtego terenu: „Stara Maszyna”. W roku wydobycie roczne wynosiło 3 293 tony przy zatrudnieniu około 50 robotników, stosowano ręczny kołowrót. Kołowrót parowy został zainstalowany przy szybie „Ryszard” w roku. Dalszy rozwój nastąpił z głębieniem szybu „Johannes” z polem podstawowym „Albin” i obszarze 1200 miar. Szyb ten w roku uzyskał głębokość 60 m, miał przekrój kwadratowy o boku 2,8 m i miał obudowę drewnianą. W roku utworzona została spółka pod nazwą „Skonsolidowana Kopalnia Anna” o łącznej powierzchni 1 806 948 m przez połączenie nadań „Anna” i „Albin”. Dalsza mechanizacja nastąpiła przez zainstalowanie parowej maszyny odwadniającej i kołowrotu parowego przy szybie „Jan”. Szyb „Untgenannt” miał funkcję wentylacyjną, nazwany później został „Powietrzny”. Ważnym wydarzeniem technicznym było wybudowanie kolejki linowej (napowietrznej) z kopalni „Anna” do dworca kolejowego w Czernicy (Rydułtowy), była to pierwsza kolejka linowa w Polsce o napędzie parowym. Kolejką tą transportowano węgiel do załadunku na kolej. W roku nastąpiło całkowite zalanie kopalni po wdarciu się kurzawki z pokładu „Frieda”. Kopalnię uruchomiono ponownie w roku po usunięciu kurzawki. Eksploatowano 4 pokłady: Fundflötz (1,2 m), Oberflötz (1 m), Fannyflötz (1 m), Friedaflötz (2,15 m). W roku powstało Gwarectwo „Skonsolidowana Kopalnia Anna”. W następnym roku kopalnia wydobyła 41 316 ton przy zatrudnieniu 185 osób. W kopalni pracowały wówczas 4 maszyny parowe o mocy 240 KM oraz korzystano z pracy 7 koni kopalnianych. Fryderyk Friedländer w roku kupił nadania kopalń „Anna”, „Emma” i „Rymer”, z których po połączeniu utworzył „Rybnickie Gwarectwo Węglowe”. Rozpoczęto głębienie nowego szybu wentylacyjnego, „Powietrzny III”, który w roku połączono z pokładem Frieda i wyposażono w wentylator „Rateau” o wydajności 2 500 m³/min. Na powierzchni kopalni w latach – zbudowano dom towarowy i kasyno, cechownię, tunel murowany pod drogą, łaźnię urzędniczą, zaś mechanizacja na powierzchni obejmowała 5 maszyn parowych o łącznej mocy 1 620 KM, 1 kompresor o mocy 650 KM, 4 generatory o mocy 1 120 KM, 19 silników na powierzchni i 16 silników na dole kopalni. Głębienie szybu „Rudolf” („Chrobry I”) rozpoczęto w roku. Natomiast w roku połączono kopalnię koleją ze stacją w Olzie. W roku zbudowano nową kotłownię wraz z elektrownią, projektu architekta Hansa Poelziga. Głębienie szybu „Zawada” (szybu „Powietrznego IV”) rozpoczęto w roku, który w roku osiągnął poziom 260 (pierwotna głębokość szybu wynosiła 195 m). W roku zakończono budowę domów robotniczych i urzędniczych w Pszowie i w Olzie.
Kopalnia została włączona pod zarząd komisaryczny Głównego Urzędu Powierniczego „Wschód”, następnie w roku utworzone zostało przedsiębiorstwo filialne pod nazwą Bergwerksverwaltung Oberschlesien GmbH der Reichswerke Hermann Göring w Katowicach. W latach – pogłębiono szyb „Chrobry I” do poziomu 500. Wskutek działań wojennych uszkodzeniu uległa kotłownia wraz z rozdzielnią stacji generatorów oraz sieć wysokiego napięcia. Brak energii elektrycznej spowodował zatopienie budowanego w tym czasie poziomu 500. Zdewastowaniu uległa bocznica i linia kolejowa. Wysadzony został wiadukt nad bocznicą kolejową. W kwietniu roku kopalnia weszła w skład Rybnickiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego.
Wydobycie 1 383 355 ton osiągnięto w roku, przy zatrudnieniu 3 841 osób. Głębienie szybu wentylacyjnego „Kokoszyce” rozpoczęto w roku. W następnym roku wybudowano kolejkę linową do transportu kamienia z kopalni na zwałowisko „Wrzosy”, o wydajności 130 ton na godzinę.
W roku zakończono rozbudowę poziomu 500 m. W roku rozpoczęto głębienie szybu „Ryszard II”. W roku zakończono pogłębianie szybu „Jan” z poziomu 500 m do poziomu 700 m, aby po 49 latach jego eksploatacji, roku, zakończyć jego likwidację. W roku zgłębiono szyb „Chrobry II” do poziomu 500 m, a na koniec roku pogłębiono go do poziomu 800 m. W roku rozpoczęto głębienie peryferyjnego szybu wentylacyjnego „Czyżowice II”, którego głębienie do 315 m zakończono w roku . W roku rozpoczęto również głębienie peryferyjnego szybu „Czyżowice III”. Wraz z głębieniem szybów „Czyżowice II i III” na poziomach 350 m i 500 m drążono przekopy czyżowickie. Było to w ramach realizacji projektu budowy nowej kopalni „Czyżowice” pod nazwą „Rozbudowa Kopalni Anna w Polu Południowym”. W trakcie drążenia przekopów po raz pierwszy na kopalni zastosowano lokomotywy akumulatorowe Ldag.
Ponadto wykonano roboty wstępne do głębienia szybów V i VI, zlokalizowanych obok toru kolejowego w Zawadzie. Dalsza budowa kopalni została jednak nagle wstrzymana. Ostatecznie w roku zlikwidowano szyby „Czyżowice II” i „Czyżowice III” przez zasypanie skałą płonną. W roku zakończono głębienie szybu wentylacyjnego „Kokoszyce” o głębokości 679,25 m i średnicy 5,5 m, który po zaprzestaniu eksploatacji rejonów przewietrzanych w kierunku tego szybu w roku zlikwidowano poprzez wypełnienie rury szybowej kamieniem popłuczkowym oraz płynną mieszaniną popiołów lotnych z mieszaniną doszczelniającą.
W roku zgłębiono szyb „Chrobry II” do poziomu 1000 m, a w roku głębokość szybu wyniosła 1073,8 m, a średnica szybu 7,5 m. W roku w szybie zabudowano naczynia skipowe w przedziale południowym do poziomu 1000 m. W roku na poziomie 1000 m uruchomiono odstawę główną przenośnikami taśmowymi, przez co uzyskano jednopoziomowy model kopalni z całkowitym wydobyciem kierowanym na poziom 1000 m, do szybu „Chrobry II”. Tym samym zlikwidowano na poziomie 800 m odstawę urobku wozami.
W dniu roku wydobyto ostatnią tonę węgla tym szybem, po czym rozpoczęto proces jego likwidacji, który zakończono w grudniu roku. Zakończenie eksploatacji szybu wydobywczego „Chrobry II” wiązało się również z zatrzymaniem pracy i rozpoczęciem likwidacji zakładu przeróbki mechanicznej węgla. Zakończenie eksploatacji szybu wydobywczego „Chrobry II” możliwe było w związku z wykonaniem w pokładzie 713/1‐2 wyrobiska łączącego kopalnie „Rydułtowy” i „Anna” o nazwie „Upadowa odwadniająca R”, w której zabudowano rurociągi pozwalające na likwidację głównego odwadniania kopalni „Anna” i przekierowanie całości wód dołowych w stronę głównego odwadniania kopalni „Rydułtowy” oraz przenośniki odstawy urobku przekierowujące wydobycie ze złoża „Anna” na zakład główny kopalni „Rydułtowy”.
Kopalnia posiada koncesję z dnia roku na prowadzenie działalności górniczej tj. wydobycia węgla i metanu na tym obszarze do końca 2019 roku.
W roku wydobycie kopalni wyniosło 1 963 830 ton (7 813 ton/dobę) przy średniej ilości ścian 2,9 i zatrudnieniu 4 096 osób oraz wykonano 12 381 m wyrobisk przygotowawczych.
W roku wydobycie kopalni wyniosło 1 787 116 ton, co daje 7 120 ton/dobę przy średniej ilości ścian czynnych 2,9 i zatrudnieniu 3 185 osób oraz wykonano 8 197 m wyrobisk przygotowawczych.
W roku kopalnia weszła w skład Kompanii Węglowej S.A.
Z dniem roku połączono kopalnię „Anna” z kopalnią „Rydułtowy” tworząc dwuruchową kopalnię „Rydułtowy‑Anna”.
Od roku rozpoczęto likwidację ruchu „Anna” kopalni „Rydułtowy‑Anna”, która planowana jest do roku . Od stycznia roku kopalnia „Rydułtowy‑Anna” nadal jest kopalnią dwuruchową składającą się jednak z prowadzącego wydobycie ruchu „Rydułtowy” i Likwidowanego Ruchu „Anna”. W latach – zlikwidowano: 3 łaźnie pracownicze, szyb „Jan” ( rok), szyb „Jedłownik III” ( rok) i szyb „Chrobry II” ( rok). W kopalni pozostały szyby „Ryszard II” i „Chrobry I”, których rozpoczęcie likwidacji planowane jest w roku .